Μνήμες που τραγουδούν

Ιδρυτικός Δωρητής Εναλλακτικής Σκηνής 

Μεγάλος Χορηγός Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Μετά από έναν χρόνο καλλιτεχνικής ζύμωσης, έμπνευσης και πειραματισμού, ο Κύκλος Εργαστηρίων Σύνθεσης της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ολοκληρώνεται με τρία ξεχωριστά συναυλιακά προγράμματα στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ, στις 10, 11 και 12 Οκτωβρίου 2025, με ελεύθερη είσοδο. Στον καταληκτικό αυτόν κύκλο συναυλιών θα παρουσιαστούν συνολικά 24 έργα νέων και καταξιωμένων δημιουργών, 15 από τα οποία προέκυψαν από αναθέσεις στα ενεργά μέλη του Κύκλου Εργαστηρίων Σύνθεσης. Ο Κύκλος διεξήχθη υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια του Τάσου Ρωσόπουλου, με συνεργάτη τον Γιάννη Αγγελάκη. Τα έργα θα ερμηνεύσει το μουσικό σύνολο Ergon Ensemble υπό τη μουσική διεύθυνση του Νίκου Βασιλείου. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη συνάντηση σύγχρονης δημιουργίας που αναδεικνύει τη νέα γενιά συνθετών.

Στις τρεις συναυλίες του Κύκλου, τα νέα έργα συνομιλούν με συνθέσεις των μεντόρων και εισηγητών – καταξιωμένων δημιουργών που στήριξαν και καθοδήγησαν τη διαδικασία σύνθεσης με τη γνώση και το προσωπικό τους ύφος. Καθοριστική, σε όλη τη διάρκεια του Κύκλου, υπήρξε η συμβολή του Ergon Ensemble, επιτρέποντας τη δοκιμή και ανάπτυξη των έργων σε πραγματικό χρόνο μέσα από τη συνεχή συνεργασία με τους συνθέτες.

Ο Κύκλος Εργαστηρίων Σύνθεσης αποτελεί μια νέα εκπαιδευτική και δημιουργική πρωτοβουλία της ΕΛΣ με στόχο την υποστήριξη της νεότερης γενιάς συνθετών και την ενίσχυση της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας. Για έναν ολόκληρο χρόνο, από τον Σεπτέμβριο του 2024 έως τον Σεπτέμβριο του 2025, οι συμμετέχοντες παρακολούθησαν μηνιαίες διήμερες συναντήσεις με εισηγήσεις συνθετών, παρουσιάσεις μουσικών και μαθήματα σύνθεσης. Το πρόγραμμα καθοδηγήθηκε από τρεις μέντορες, τους Γιάννη Αγγελάκη, Νικόλα Τζώρτζη και Δήμητρα Τρυπάνη, και εμπλουτίστηκε από τη συμβολή των Χαράλαμπου Γωγιού, Γιώργου Κουμεντάκη, Περικλή Λιακάκη, Μηνά Μπορμπουδάκη και Ιωσήφ Παπαδάτου.

Μνήμες που τραγουδούν
Η δεύτερη συναυλία μάς φέρνει αντιμέτωπους με έργα που συνομιλούν με μνήμες από το παρελθόν: φωνές, τραγούδια, κείμενα, παραδόσεις. Τα έργα χτίζουν γέφυρες ή δημιουργούν ρήγματα, αναδεικνύοντας το παρελθόν ως έναν ζωντανό οργανισμό που τραγουδά και αντηχεί στο παρόν, όχι ως απολίθωμα, αλλά ως υπόσχεση. Κάποια αποδομούν την παραδοσιακή ροή της ιστορίας σε θραύσματα και εναλλασσόμενους ρυθμούς, ενώ άλλα διαπλέκουν ποιητικά κείμενα, παραδοσιακά τραγούδια και σύγχρονες ηχητικές προσεγγίσεις, δημιουργώντας ένα πλούσιο ηχητικό πεδίο. Η συναυλία προσκαλεί το κοινό να στοχαστεί πάνω στην ανεμπόδιστη δύναμη της φαντασίας να επαναπροσδιορίζει το παρελθόν και να μετασχηματίζει τα βιώματα σε νέες αισθητικές εμπειρίες με απροσδόκητους τρόπους.

Ο Γιάννης Αγγελάκης συνδιαλέγεται με την άρια «Lascia ch’io pianga» από την όπερα Ρινάλντο [Rinaldo, 1711] του Χαίντελ [Handel], υφαίνει τις αντιφάσεις των ετερόκλητων υλικών σε μια άρρηκτη ηχητική ενότητα μεταξύ φωνών, οργάνων και ηλεκτρονικών και αποκαλύπτει τη μνήμη μας ως κάτι εύθραυστο που παραμορφώνεται και εκτροχιάζεται. Η Μαργαρίτα Ερμίδου συνδιαλέγεται με τον κόσμο του ηπειρώτικου τραγουδιού, εστιάζοντας σε μια εύθραυστη ισορροπία ανάμεσα στην παράδοση και τις τεχνικές της σύγχρονης μουσικής. Ο Γιώργος Κουμεντάκης επεξεργάζεται και ανασυνθέτει τα σμυρναίικα τραγούδια της Μαρίκας Παπαγκίκα, διατηρώντας την ενέργεια, τη λεπτότητα και αυθεντικότητά τους και οικοδομώντας μια πρωτότυπη μουσική μετάβαση από το παρελθόν στο μέλλον χωρίς επιστροφή. Τέλος, η Δήμητρα Τρυπάνη αντλεί το υλικό της από το βιβλίο Ο μάντης (1994) του Παντελή Μπουκάλα, το οποίο ανακαλεί τον προφητικό λόγο του μάντη Τειρεσία με έναν νέο τρόπο που δεν τον έχουμε συνηθίσει από τις αττικές τραγωδίες. Τα έργα της δεύτερης συναυλίας χτίζουν γέφυρες ή δημιουργούν ρήγματα, αναδεικνύοντας το παρελθόν ως έναν ζωντανό οργανισμό που τραγουδά και αντηχεί στο παρόν, όχι ως απολίθωμα αλλά ως υπόσχεση. Μας προσκαλούν να στοχαστούμε πάνω στην ανεμπόδιστη δύναμη της φαντασίας μας να επαναπροσδιορίζει το παρελθόν και να μετασχηματίζει τα βιώματά μας σε νέες αισθητικές εμπειρίες με απροσδόκητους τρόπους.

Πρόγραμμα

ΧΑΡΆΛΑΜΠΟΣ ΓΩΓΙΌΣ
Εγώ απορρίφθηκα,
ελλείψει πρωτοτυπίας
Σουίτα από την όπερα
Ο θάνατος του Άντονυ
για κουιντέτο εγχόρδω퇧** (2025)
— «Καθώς τον έβλεπα να πέφτει…»
— Ιντερμέτζο Α΄: «Αφύσικα πράγματα»
— «Ένας ξάδελφός μου έλεγε…»
— Ιντερμέτζο Β΄: «Μη λες ανοησίες»
— «Οι άλλοι έχουν τα σκυλιά»
— Ιντερμέτζο Γ΄: «Παύλε!»
— «Η Λουκία! Νεκρή!…»
— Ιντερμέτζο Δ΄: «Εκείνο τον καιρό»
— Επανέκθεση:
«Εμείς, που όλο αστοχούμε»
διάρκεια 15’

ΓΙΏΡΓΟΣ ΒΆΒΟΥΛΑΣ
Σίγμα διά Έψιλον
για ανδρική φωνή και
ενόργανο σύνολο†**†† (2025)
διάρκεια 7’

ΑΝΔΡΈΑΣ ΤΣΙΆΡΤΑΣ
Βορβόπηλα
για μεσόφωνο και κουαρτέτο
εγχόρδω퇧‖ (2025)
βασισμένο σε δυο ποιήματα του Βασίλη
Μιχαηλίδη σε προσαρμογή και
με πρωτότυπο κείμενο του συνθέτη
διάρκεια 14’ 

Διάλειμμα

ΓΙΆΝΝΗΣ ΑΓΓΕΛΆΚΗΣ
[ lived__space ]
για τρομπόνι, βιολί,* κοντραμπάσο
και ηλεκτρονικά (2025)
διάρκεια 14’

ΜΑΡΓΑΡΊΤΑ ΕΡΜΊΔΟΥ
Αλησμονώ και χαίρομαι
για τενόρο, τρομπόνι, βιολοντσέλο‖
και πιάν (2025)
διάρκεια 6’

ΓΙΏΡΓΟΣ ΚΟΥΜΕΝΤΆΚΗΣ
Point of No Return
για κουαρτέτο εγχόρδων*†** (2008)
διάρκεια 14’

ΔΉΜΗΤΡΑ ΤΡΥΠΆΝΗ
The Guardian
για βιολοντσέλο,** κοντραμπάσο,
γκρανκάσα και χορικό σύνολο (2025)
Κείμενο Παντελής Μπουκάλας
(απόσπασμα από το βιβλίο του
Ο μάντης, Άγρα, 1994)
διάρκεια 4’

Σύντομα βιογραφικά σημειώματα

Νίκος Βασιλείου
Γεννήθηκε στην Αθήνα. Πήρε δίπλωμα πιάνου από το Εθνικό Ωδείο (1991) με τη Χαρά Καλομοίρη. Παρακολούθησε μαθήματα στη Σχολή Τζούλλιαρντ της Νέας Υόρκης και διεύθυνση ορχήστρας στη Βασιλική Ακαδημία Μουσικής και Θεάτρου της Σκοτίας στη Γλασκώβη, με υποτροφίες Ακαδημίας Αθηνών και «Αλεξάντερ Γκίμπσον». Έχει δώσει πολλές συναυλίες στον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός της Αθήνας και σε πολιτιστικές εκδηλώσεις διαφόρων δήμων. Δίδαξε μουσική στη μέση εκπαίδευση, στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας, καθώς και πιάνο και διεύθυνση χορωδίας στο Εθνικό Ωδείο από το 1995. Ως διευθυντής της Παιδικής Χορωδίας «Μανώλης Καλομοίρης» (1992-2000) συνεργάστηκε με την ΕΛΣ, το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Από το 1994 συμμετείχε στη μουσική προετοιμασία σε τουλάχιστον 60 παραγωγές της ΕΛΣ όπως Τουραντότ (Ηρώδειο), Καβαλλερία ρουστικάνα και Παλιάτσοι, Η νυχτερίδα κ.ά. Αρχικά διετέλεσε βοηθός διευθυντή χορωδίας (2001-2003) ενώ από το 2005 έως το 2011 ανέλαβε τη διεύθυνση της Χορωδίας της ΕΛΣ. Από το 2011 είναι βοηθός αρχιμουσικός στην ΕΛΣ, ενώ υπήρξε και υπεύθυνος σπουδών του Στούντιο Όπερας της ΕΛΣ. Ως αρχιμουσικός έχει συνεργαστεί με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, την Ορχήστρα των Χρωμάτων και την Ορχήστρα της ΕΛΣ, ενώ έργα του έχουν παρουσιαστεί στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Νίκη Λαδά
Mεσόφωνος (Φαλκόν) από τη Θεσσαλονίκη, έχει χαρακτηριστεί δεξιοτέχνης ερμηνεύτρια με έντονη σκηνική παρουσία και ανεπτυγμένα εκφραστικά μέσα. Ασχολείται με ρεπερτόριο του 20oύ αιώνα και τη σύγχρονη μουσική. Σπούδασε μελοδραματική, τραγούδι και αγγλική φιλολογία στην Ελλάδα, συνέχισε με μεταπτυχιακό στο λυρικό τραγούδι και στην όπερα στο Κονσερβατόριο Φραντσέσκο Μορλάκκι της Περούτζας, μεταπτυχιακό δευτέρου επιπέδου στη μουσική και το μουσικό θέατρο του 20ού και 21ου αιώνα στο Κονσερβατόριο Τζουζέππε Βέρντι της Ραβέννας και εξειδίκευση στη σύγχρονη μουσική στην Ακαδημία του Divertimento Ensemble στο Μιλάνο. Έχει εμφανιστεί σε διεθνή φεστιβάλ και θέατρα όπως το Διεθνές Μουσικό Φεστιβάλ Ίμολας, DAMSLab Μπολόνιας, Θέατρο Αλιγκιέρι Ραβέννας, Fabbrica del Vapore Μιλάνου, Θέατρο Λίττα Μιλάνου, Rondò in Monferrato, Δήλια Ακαδημία, Εβδομάδα Σύγχρονης Μουσικής ilSUONO, Φεστιβάλ των Δύο Κόσμων Σπολέτου κ.ά. Συνεργάστηκε με συνθέτες όπως Μάρκο Μόμι, Μάρκο Ντι Μπάρι, Βίτο Παλούμπο, Zήσης Σέγκλιας, Αλέξανδρος Σπύρου και σύνολα όπως Divertimento Ensemble, Suono Giallo, Opificio Sonoro, Icarus vs Muzak. Το 2025 ερμήνευσε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο έργο Ο πεθαμένος και η ανάσταση του Νικόλα Τζώρτζη στην Εθνική Λυρική Σκηνή, ενώ το 2024 παρουσίασε το Skin V του Βίτο Παλούμπο στo Domus Ars της Νάπολης, έργο που ο συνθέτης έγραψε για την ίδια. Το 2020 επιλέχθηκε από τον Φρανκ Μπεντροσσιάν να ερμηνεύσει το έργο του Lamento. Ζει στη Φλωρεντία και διδάσκει στο Κονσερβατόριο Νίνο Ρότα της Μονόπολης. 

Χρήστος Κεχρής
Τενόρος, γεννήθηκε στην Αθήνα. Το ρεπερτόριό του περιλαμβάνει ένα μεγάλο εύρος ρόλων και έργων από την εποχή μπαρόκ, την κλασική περίοδο, τον ρομαντισμό, τη μουσική του 20ού αιώνα καθώς και τη σύγχρονη πειραματική μουσική δημιουργία. Ως σολίστ συνεργάζεται τακτικά με ΕΛΣ (Κεντρική και Εναλλακτική Σκηνή), ΚΟΑ, Καμεράτα – Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής, Συμφωνική Ορχήστρα ΕΡΤ, Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών, Ergon Ensemble, Latinitas Nostra, Συμφωνική Ορχήστρα Δήμου Αθηναίων, Εθνικό Θέατρο, Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, ΜΜΑ, ΜΜΘ, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. Έχει επίσης συνεργαστεί με ορχήστρες και θεατρικούς οργανισμούς σε Ελβετία (Όπερα Λωζάννης, Όπερα Φριμπούρ), Γερμανία (Κρατική Όπερα Πάσσαου, Θέατρο Τσέλλε, Συμφωνική Ορχήστρα Άμπεργκ, Κρατικό Θέατρο Λάντσχουτ), Αυστρία (Ορχήστρα Πουρπούρ), Ιταλία (Θέατρο Βέρντι Γκορίτσια), Μάλτα (Θέατρο Μανουέλ), Λιθουανία (Μουσικό Συμπόσιο Βίλνιους), Σλοβενία (Φεστιβάλ Σέβικ Μπρέζιτσε), Τουρκία (Συμφωνική Ορχήστρα Μπορουσάν), Γαλλία (Eθνική Όπερα Λωρραίνης), Κροατία (Φεστιβάλ Κβάρνερ) και τη δισκογραφική εταιρεία Deutsche Grammophon.

ERGON ENSEMBLE
Το σύνολο ειδικεύεται στη σύγχρονη μουσική και έχει κάνει αίσθηση με τις εμφανίσεις του σε Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, ΜΜΑ, ΕΛΣ και σε άλλους χώρους, λαμβάνοντας εξαιρετικές κριτικές για την αρτιότητα και ακρίβεια των εκτελέσεών του. Σκοπός του είναι η προώθηση των αριστουργημάτων της σύγχρονης μουσικής και του πρόσφατου διεθνούς ρεπερτορίου. Παράλληλα, προσβλέπει στην προώθηση της ελληνικής μουσικής δημιουργίας στη διεθνή σκηνή. Το Ergon Ensemble ιδρύθηκε το 2008 και απαρτίζεται από ταλαντούχους μουσικούς που έχουν συμμετάσχει στο παρελθόν στη Διεθνή Ακαδημία του Ensemble Modern. Πρόκειται για ένα ευέλικτο σχήμα, καθώς ο βασικός πυρήνας μουσικών του υποστηρίζεται, ανάλογα με το πρότζεκτ, από μεγάλο αριθμό νέων καλλιτεχνών που ειδικεύονται στη νέα μουσική. Οι δραστηριότητές του, πέραν των συναυλιών, περιλαμβάνουν δισκογραφική παρουσία, εκπαιδευτικές δράσεις και παραγωγές που συνδυάζουν άλλες μορφές τέχνης, όπως ο χορός, το μουσικό θέατρο και τα πολυμέσα. Έχει συμμετάσχει σε πολλά φεστιβάλ και παραγωγές σε Ελλάδα και Ευρώπη.

Ο Κύκλος Εργαστηρίων Σύνθεσης πραγματοποιείται στο πλαίσιο του έργου «Sub. 6.6 Δράσεις εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για την ανάδειξη του σύγχρονου και νεότερου ελληνικού πολιτισμού».