Μήδεια

Μέγας Δωρητής ΕΛΣ

Μεγάλος χορηγός

Η Εθνική Λυρική Σκηνή αναβιώνει στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου την όπερα Μήδεια του Κερουμπίνι, εξήντα πέντε χρόνια μετά τη θρυλική παραγωγή του 1961 με τη Μαρία Κάλλας στον ομώνυμο ρόλο, σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή, σκηνικά – κοστούμια Γιάννη Τσαρούχη και χορογραφία Μαρίας Χορς.

Στο πλαίσιο του θεματικού άξονα της σεζόν 2025/26, ο οποίος εξερευνά την έννοια «της όπερας του μέλλοντος μέσα από τη μήτρα του παρελθόντος», η Εθνική Λυρική Σκηνή επιλέγει να αναβιώσει τη Μήδεια του 1961, με τα υλικά τού σήμερα. Μέσα από τα βιβλία σκηνοθεσίας του Μινωτή, τα σχέδια του Τσαρούχη, καθώς και από το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που σώζεται από τις θρυλικές παραστάσεις της Κάλλας στην Επίδαυρο, θα επιχειρηθεί μια ανασύσταση της παράστασης, όπως την εμπνεύστηκαν και την παρουσίασαν οι μυθικοί εκείνοι καλλιτέχνες που σφράγισαν τον ελληνικό πολιτισμό.

Το 1961, η Μαρία Κάλλας δέχεται την πρόσκληση του ιδρυτικού Διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Κωστή Μπαστιά να ερμηνεύσει Μήδεια στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, ένα χρόνο μετά την πρώτη της εμφάνιση στο αργολικό θέατρο με τη Νόρμα. Η Μήδεια –την οποία ο Κερουμπίνι πρωτοπαρουσίασε το 1797 στο Παρίσι– είναι μια από τις όπερες που η Κάλλας επανασύστησε στο κοινό του 20ού αιώνα, ήδη από το 1953 στη Φλωρεντία. Όταν το 1958 η νεοσύστατη τότε όπερα του Ντάλλας της αναθέτει μια νέα παραγωγή της Μήδειας, η Κάλλας ζητά να τη σκηνοθετήσει ο Αλέξης Μινωτής, ο Έλληνας σκηνοθέτης που συνδέθηκε όσο κανείς με την αρχαία ελληνική τραγωδία. Παρά τους αρχικούς δισταγμούς του, λόγω της απειρίας του στο λυρικό θέατρο –και μετά την επιμονή της Κατίνας Παξινού–, ο Μινωτής δέχεται και προτείνει ως σκηνογράφο και ενδυματολόγο τον κορυφαίο Έλληνα ζωγράφο Γιάννη Τσαρούχη. Η πρεμιέρα στο Ντάλλας στέφεται από μια χωρίς προηγούμενο επιτυχία, με τις διθυραμβικές κριτικές να αναφέρονται σε μια «υπερφυσική αλλά ταυτόχρονα ανθρώπινη Κάλλας», στον «ανανεωτικό αέρα της σκηνοθεσίας του Μινωτή» και στα «130 φτιαγμένα στην Ελλάδα, μοναδικά κοστούμια του Τσαρούχη». Το 1959 η dream team του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού παρουσιάζει τη Μήδεια στη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου και στις 6 και 13 Αυγούστου του 1961 η παραγωγή φθάνει στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου.

Για τον ανοιχτό χώρο της Επιδαύρου ο Μινωτής επαναπροσδιορίζει τους σκηνοθετικούς χειρισμούς, θέλοντας, όπως ο ίδιος έχει αναφέρει, να «επαναφέρει όσο μπορούσε την λειτουργία του μύθου κατά το αρχαίο πρότυπο χωρίς να παραβλάψει στο ελάχιστο την μουσική του διάσημου συνθέτη». Παράλληλα ο Τσαρούχης προσαρμόζει το σκηνικό, ενώ δημιουργεί νέα κοστούμια για τα συνολικά 250 άτομα που βρίσκονται επί σκηνής. Τις παραστάσεις της Επιδαύρου διηύθυνε ο Νικόλα Ρεσίνιο, ενώ μαζί με την Κάλλας τραγούδησαν οι Τζουζέππε Μοντέστι, Σούλα Γλαντζή, Τζον Βίκερς, Κική Μορφωνιού, Γιώργος Ζάκκας, Αγγελική Δρακοπούλου και Άννα Μαραγκάκη. Ο κύκλος της θρυλικής αυτής παραγωγής ολοκληρώνεται το 1962 στη Σκάλα του Μιλάνου, όπου το απαιτητικό ιταλικό κοινό αποθέωσε όχι μόνο τη Μαρία Κάλλας –στην τελευταία εμφάνισή της στον ρόλο αυτό– , αλλά όλους τους συντελεστές της παραγωγής.

Μετά το κλείσιμο του Ηρωδείου για εργασίες αναστήλωσης, η ΕΛΣ συνεχίζει τη μεγάλη παράδοση των καλοκαιρινών παραγωγών όπερας, αυτή τη φορά στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, 65 χρόνια μετά την τελευταία φορά που παρουσίασε εκεί παραγωγή όπερας και για πρώτη φορά στον 21ο αιώνα.

Μετά τον εμπλουτισμό του αρχείου της ΕΛΣ με νέες συλλογές, φωτογραφικά αρχεία και σπάνια ντοκουμέντα, με μεγάλο αριθμό των κοστουμιών του Τσαρούχη να έχουν αποκατασταθεί από το Ενδυματολογικό Τμήμα της ΕΛΣ και με δεδομένη τη συνεργασία με το ΜΙΕΤ/ΕΛΙΑ και το αρχείο Μινωτή – Παξινού, ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής της ΕΛΣ Γιώργος Κουμεντάκης στελεχώνει μια νέα δημιουργική ομάδα, η οποία, μέσα από μια ενδελεχή έρευνα των υπαρχόντων ντοκουμέντων θα αναβιώσει την παραγωγή, προσφέροντας στο σημερινό κοινό μια σπάνια ευκαιρία να γνωρίσει ένα εμβληματικό ορόσημο του ελληνικού πολιτισμού. Ειδικά τα δεκάδες σωζόμενα κοστούμια του Τσαρούχη –του κορυφαίου Έλληνα εικαστικού καλλιτέχνη του 20ού αιώνα– αποτελούν μοναδικά έργα τέχνης και μια ξεχωριστή περίπτωση αφομοίωσης της αρχαίας ελληνικής τέχνης στη δική του διαχρονική και αξεπέραστη αισθητική.

Τον ρόλο του τίτλου θα ερμηνεύσει η σπουδαία Ιταλίδα δραματική υψίφωνος Άννα Πιρότσι. Η δημιουργική ομάδα, η διανομή και ο αρχιμουσικός θα ανακοινωθούν σύντομα.